Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı (ALES), 78 sayılı Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanları Kadroları Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye, 5538 sayılı Kanunla eklenen Ek Madde 8 uyarınca,
Yükseköğretim kurumlarında öğretim görevlisi, okutman, araştırma görevlisi, uzman, çevirici ve eğitim öğretim planlamacısı kadrolarına yapılacak atamalarda,
Lisansüstü eğitime girişte,
Yurt dışına lisansüstü eğitim için gönderilecek adayların seçiminde
İlgili kurumların kullanacakları puanları sağlayan sınav sistemidir.
Sayısal ve sözel olmak üzere iki testten oluşan sınavda, her bölümde 50 olmak üzere toplam 100 soru bulunmaktadır.
1. Türkçe Dil Bilgisi:Türkçe dil bilgisi, dilin yapısını ve kurallarını inceler. Kelimelerin yapısını, cümle oluşturma kurallarını, fiil çekimlerini, dilin ögelerini (isim, sıfat, zarf, edat, bağlaç, zamir) ve daha fazlasını içerir.
2. Sözcükte Anlam:Sözcüklerin taşıdığı anlamları inceleyen dilbilgisel bir konudur. Sözcüklerin anlam çeşitleri (anasıl, yan anlam, mecaz anlam vb.), eşanlamlı ve zıt anlamlı kelimeler gibi konuları kapsar.
3. Cümlede Anlam:Cümlelerin yapısını ve içerdikleri anlamları ele alır. Cümlede anlamın nasıl oluştuğu, özne-yüklem ilişkisi, zıt anlamlı kelimelerin cümle içinde kullanımı gibi konuları içerir.
4. Paragrafta Anlam:Paragraf düzeyinde anlam oluşturma stratejilerini inceler. Ana fikir, detaylar, örnekler, çıkarımlar gibi unsurları kullanarak anlamlı paragraflar oluşturmayı içerir.
5. Ses Bilgisi:Türkçedeki seslerin özelliklerini ve kullanımlarını inceleyen bir alandır. Sessizler, ünlüler, hece yapısı, vurgu gibi konuları içerir.
6. Yazım Kuralları ve Noktalama İşaretleri:Doğru yazım kuralları, noktalama işaretlerinin kullanımı, büyük-küçük harf kullanımı gibi dilin yazılı formundaki düzenlemeleri ele alır.
7. Sözel Mantık:Sözel mantık, dil kullanarak ifade edilen düşünce ve argümanları analiz eden bir mantık türüdür. Bu tür mantık, bir dizi ifade veya cümlenin içeriğini ve yapılarını inceleyerek, mantıksal çıkarımlar yapmaya ve sonuçlara ulaşmaya odaklanır. Sözel mantık, günlük yaşamda karşılaşılan dil tabanlı argümanları, makaleleri, konuşmaları veya metinleri anlamak, değerlendirmek ve eleştirmek için kullanılır.
Sözel mantık, doğru sonuçlara ulaşmak için mantıksal ilişkileri ve yapıları anlama becerisini geliştirir. Bu tür mantık, özellikle felsefe, eleştirel düşünme, argüman analizi, hukuk, retorik ve yazılı iletişim gibi alanlarda önemlidir. Sözel mantık, dilin gücünü ve kısıtlamalarını anlamamıza yardımcı olurken, doğru düşünme ve mantıklı çıkarımlar yapma yeteneklerimizi geliştirmemize yardımcı olur.
ALES'te toplam 100 soru vardır. 4 yanlış bir doğruyu götürmektedir. ALES testlerinde kendi içinde her soru eşit puana sahiptir. Bir testteki soruların puan değeri aynıdır.
SÖZEL Ağırlıklı Standart Puan (SÖZEL ASP) = Sayısal Test x %25 + Sözel Test x %75
Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı (ALES) standart puanı, ÖSYM tarafından belirlenen belirli bir formülle hesaplanır. Standart puan, ham puanın sınavın zorluk seviyesine ve diğer adayların performansına göre standartlaştırılmış hali olarak düşünülebilir. Standart puan hesaplaması, genellikle bir dizi istatistiksel işlem ve dönüşüm içerir. Bu işlemler, adayların ham puanlarını, tüm adayların puan dağılımına göre bir standart ölçekte ifade eder. Bu, farklı sınav dönemlerindeki adayların puanlarının adil bir şekilde karşılaştırılabilmesini sağlar.
Standart puan hesaplaması genellikle aşağıdaki adımları içerir:
1. Her adayın ham puanı hesaplanır.
2. Tüm adayların ham puanlarından, sınavın ortalama puanı ve standart sapması hesaplanır.
3. Her adayın ham puanı, sınavın ortalama puanından çıkarılır ve sonuç, standart sapmaya bölünür. Bu, adayın "z-skoru"nu verir.
4. Z-skoru, belirli bir ortalama ve standart sapmaya sahip bir standart ölçeğe dönüştürülür. Bu, adayın standart puanını verir.
Bu işlemler genellikle ÖSYM tarafından otomatik olarak yapılır ve adaylar doğrudan standart puanlarını alır. Standart puanlar, ALES sonuç belgesinde "Sayısal Standart Puan", "Sözel Standart Puan" ve "Eşit Ağırlık Standart Puan" olarak belirtilir.
Geçmiş yıllarda geçerlilik süresi 2 yıl olan sonuçları 31.07.2008 tarihinde resmi gazetede yayınlanan duyuruya göre 3 yıla çıkarılmıştı. 2017 yılında yapılan yeni bir değişiklikle sınav sonuçları açıklandığı tarihten itibaren 5 yıl süreyle geçerli hale getirilmiştir.